تأثیر مقررات زیست محیطی بر رشد بهره وری کل عوامل تولید: مطالعه ی موردی مجتمع فولاد مبارکه اصفهان

مجتمع های فولادسازی همواره جزء کارخانه های آلاینده محیط زیست بوده اند و باعث آلوده شدن محیط شهری و روستایی شده اند. از این رو دولت ها جهت حفاظت از محیط زیست، به وضع قوانین و استاندارد های انتشار آلاینده ها اقدام ورزیده اند. اقتصاددانان همواره در پی ارزیابی تأثیر انواع مقررات دولتی بر فعالیت تولیدکنندگان و صنایع و در مقیاس کلی تر اقتصاد، بر آمده اند. مقررات زیست محیطی یکی از انواع مقررات دولتی می باشد که می تواند بر روی بهره وری کارخانه های فولادسازی اثرگذار باشد؛ از این رو اقتصاددانان درصدد ارزیابی تأثیر مقررات زیست محیطی بر بهره وری بر آمده اند. از سوی دیگر، شاخص های متداول بهره وری بدون لحاظ خسارات زیست محیطی، به محاسبه بهره وری می پردازند؛ این در حالی است که محیط زیست یکی از منابع استفاده شده این کارخانه ها در فرآیند تولید می باشد بنایراین این شاخص ها به ارائه نتایج گمراه کننده در خصوص بهره وری کارخانه های آلاینده محیط زیست می پردازند. هدف این پایان نامه ارزیابی تأثیر مقررات زیست محیطی بر رشد بهره وری کارخانه فولاد مبارکه اصفهان در طول دوره 1389-1380 و محاسبه شاخص بهره وری اقتصادی زیست محیطی برای این دوره می باشد. در پایان نامه پیش رو، به منظور اندازه گیری بهره وری از شاخص مالم کوئیست استفاده شده است و اجزاء شاخص فوق، تغییرات فنی و تغییرات کارایی نیز محاسبه شده است. در پایان نامه حاضر با توجه به ارتباط بین تابع فاصله محصول و تابع تولید، تابع تولید کاب- داگلاس را در شاخص مالم کوئیست وارد نموده و به محاسبه رشد بهره وری بدون مقررات زیست محیطی پرداخته شده است. به منظور محاسبه رشد بهره وری با وجود مقررات زیست محیطی از برنامه ریزی غیر خطی استفاده شده است. تابع هدف در مسئله بهینه یابی، تابع تولید می باشد و محدودیت ها شامل محدودیت های عوامل تولید و محدودیت مقررات زیست محیطی می باشد. به منظور محاسبه رشد بهره وری اقتصادی- زیست محیطی، عامل تولید کاهش محیط زیست را در تابع تولید لحاظ نموده و مانند رشد بهره وری متداول به محاسبه رشد بهره وری پرداخته شده است. در حالی که نتایج محاسبه رشد بهره وری متداول بدون وجود مقررات زیست محیطی و با وجود مقررات، نشان دهنده ی اثر منفی مقررات زیست محیطی بر رشد بهره وری متداول می باشد، محقق بیان می دارد که این مقایسه به دلیل لحاظ ننمودن خسارات زیست محیطی در بهره وری غیرقابل استناد و اشتباه می باشد. به همین منظور محقق به معرفی شاخص رشد بهره وری اقتصادی- زیست محیطی به عنوان شاخصی جامع تر از رشد بهره وری اقتصادی (متداول) پرداخته است. نتایج حاصل از محاسبه رشد بهره وری متداول با وجود مقررات زیست محیطی و بدون وجود مقررات نشان دهنده پایین تر بودن میانگین رشد بهره وری متداول با وجود مقررات از میانگین آن بدون وجود مقررات می باشد. نتایج حاصل از محاسبه رشد بهره وری اقتصادی- زیست محیطی نشان دهنده پایین تر بودن میانگین رشد بهره وری اقتصادی- زیست محیطی از رشد بهره وری متداول می باشد. میانگین رشد بهره وری اقتصادی- زیست محیطی از میانگین رشد بهره وری با وجود مقررات نیز پایین تر می باشد.